Project Description

Alexandra Roussopoulos
Behind the Horizon

H Nitra Gallery με χαρά παρουσιάζει την πρώτη ατομική έκθεση της Alexandra Roussopoulos στην Αθήνα. Η Γαλλο-ελβετίδα καλλιτέχνης ελληνικής καταγωγής παρουσιάζει μια ενότητα δουλειάς που δημιουργήθηκε στο studio της στην Αθήνα την Άνοιξη του 2020.

Όπως προκύπτει και από τον τίτλο, η ζωγραφική της εξερευνά όλα όσα με δυσκολία διακρίνονται, ή όλα όσα μπορούν να θεαθούν από όσους αναζητούν την αλήθεια και την ομορφιά πέρα και πίσω από την πεζή, σκληρή και σιωπηλή πραγματικότητα.

Τα έργα της Roussopoulos αποκαλύπτουν ένα πλούσιο και πολύπλοκο εσωτερικό σύμπαν όπου η παρουσία των «αγαπημένων απόντων» αναπαράγεται μέσα από μια διακριτική διάδραση μεταξύ φορμών, χρωμάτων και χώρου- ζητούμενα που αφορούν τη δημιουργό σε όλη τη διάρκεια της καλλιτεχνικής της πορείας μέσα από διαφορετικές πρακτικές.

Η Ελληνική καταγωγή της Alexandra Roussopoulos αποκαλύπτεται στα έργα της: τα φανταστικά τοπία και τις αποφασιστικές γραμμές, τα διαθλασμένα φώτα, τις ανοιχτές προοπτικές, που μοιραία παρασύρουν το θεατή στην ιδέα της θάλασσας. Μια ατέρμονη ενατένιση που δημιουργεί ένα αίσθημα ηρεμίας και γαλήνης, κατάκτηση όσων επιχειρούν να δουν πίσω από τον ορίζοντα.

Η έκθεση συνοδεύεται από κείμενο του Ιστορικού Τέχνης Ντένη Ζαχαρόπουλου (δείτε παρακάτω).

 

Alexandra Roussopoulos
Η Alexandra Roussopoulos (γ. Παρίσι, 1969) είναι Ελβετικής και Ελληνικής καταγωγής. Σπούδασε στη Heatherley’s school of Art και το Camberwell School of Art στο Λονδίνο και στη συνέχεια στην École Nationale Supérieure des Beaux-Arts στο Παρίσι. Έχει εκθέσει στην Ελβετία (Art and History Museum του Neuchâtel, στο Ίδρυμα Louis Moret, και στο Manoir στο Martigny, στη Oblique gallery στο Saint-Maurice μεταξύ άλλων), στη Γαλλία (L’Art dans les Chapelles, la Cité Radieuse de Le Corbusier,Marseille, στο διαμέρισμα/στούντιο του Le Corbusier στο Παρίσι, στη Marie-Victoire Poliakoff gallery στο Παρίσι, στη Scrawitch/Julien Bézille gallery and Stéphane Mortier gallery στο Παρίσι), στην Κίνα (Pifo gallery και Lelege art gallery στο Πεκίνο, Shanghai Yard art gallery και National Wetland Museum in Hangzhou), στην Αγγλία (The Baldwin gallery και h club gallery στο Λονδίνο). Έχει βραβευτεί με το βραβείο Εικαστικών Τεχνών του Ιδρύματος René Liechti στην Ελβετία το 2010 και το βραβείο ζωγραφικής "November in Vitry", 2002. Η Roussopoulos συμμετείχε στις δραστηριότητες του Κέντρου Τεχνών APDV στο Παρίσι. Έχει διοργανώσει και επιμεληθεί σειρά εκθέσεων. Συνεργάζεται τακτικά σε art projects και έχει συμμετάσχει σε Προγράμματα φιλοξενίας καλλιτεχνών σε Κίνα, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ισπανία και Σλοβενία.

Alexandra Roussopoulos, Behind the Horizon
Αλεξάνδρα Ρουσσοπούλου, Πίσω από τον ορίζοντα   

Η ζωγραφική είναι μια ιδιαίτερη τέχνη που δεν γνωρίζει όρια πέρα από την επιφάνεια που επικαλύπτει ή αποκαλύπτει ή που πράττει και τα δύο συγχρόνως. Ο ορίζοντας είναι —όπως ξέρουμε— η νοητική γραμμή πέρα από την οποία δεν μπορούμε να δούμε, δε φτάνει το μάτι. Ο τρόπος που τον αντιλαμβανόμαστε είναι, όπως θα έλεγε ο  Pascal, η ιδέα πίσω από το κεφάλι κι όχι «η αιώνια σιωπή αυτών των απείρων διαστημάτων [που]με τρομάζει.»*.

Η Αλεξάνδρα Ρουσσοπούλου γνωρίζει πολλά χρόνια τώρα, από το έργο της και μέσα από τους ατελείωτους τρόπους που επεξεργάζεται κάθε είδους τεχνική και εικαστική επινόηση, να καταφέρνει να περνά και να διανύει την απόσταση από το νοητικό όριο στο υλικό γεγονός του πίνακα. Ξέρει πως να κυριαρχήσει πάνω στην τρομερή σιωπή που απλώνεται στο αχανές διάστημα που ανοίγεται μαζί με την αβεβαιότητα μέσα μας, πέρα από τον ορίζοντα. Συγχρόνως, ξέρει να οικειοποιείται, ως δημιουργική πρακτική της επιβίωσης, το διάστημα αυτό που καλύπτει και αποκαλύπτει συγχρόνως. Η έκταση της επιφάνειας μέσα στο έργο της σημαίνει τόσο μια υπόθεση του χεριού — χρώμα ή γραμμή— όσο και μια υπόθεση του ματιού— βάθος κι ένταση—  αλλά συγχρόνως, σημαίνει και την επέκταση και το διάστημα της αντίληψης.  Ορίζοντας ή εικόνα, έρχονται και τα δυο, ένα βήμα πιο κοντά μας, μπρος από το αχανές, όπως λέει ο Λεοπάρντι σε ένα από τα ωραιότερα ποιήματα του: « Πάντα οικείος ήταν το μοναχικός ετούτο ύψωμα/ κι αυτή η πρασιά, που από κάθε μέρος / του ύστατου ορίζοντα, το βλέμμα αποτρέπει.» **

Μπρος στην αβεβαιότητα της εποχής, κλεισμένοι σπίτι μας κοιτούσαμε, μια με τα μάτια του νου, μια με το βλέμμα της αίσθησης, την επιφάνεια που σταματά ως όριο της υλικότητας στον τοίχο, και τη γραμμή, πέρα από την οποία, ακόμα κι αν δεν υπάρχει τίποτα το συγκεκριμένο να δεις, υπάρχει πάντα — όπως το θέτει τόσο ουσιαστικά η Αλεξάνδρα Ρουσσοπούλου—  ένα διάστημα που ανοίγεται πέρα από τον ορίζοντα. Κοιτούσαμε λοιπόν, με κάποιο τρόμο, την αιώνια σιωπή των απείρων διαστημάτων να απλώνεται στο απύθμενο βάθος του κόσμου και συγχρόνως να καλύπτει το διάστημα ανάμεσα στο μάτι και τον τοίχο.

Μπροστά από τα έργα αυτά, βλέπουμε τον κάθε πίνακα να στέκεται — σαν την πρασιά στο ποίημα του Λεοπάρντι—  στο σημείο εκείνο, που αποτρέπει από κάθε μεριά το βλέμμα από τη θέα ενός ύστατου ορίζοντα που μας τρομάζει. Η εικόνα τότε, όσο αφηρημένη κι αν μοιάζει, εμφανίζεται είτε ως νοητική σύλληψη είτε ως υλική πραγματικότητα, κι αποκαλύπτει στο έργο της Αλεξάνδρας Ρουσσοπούλου, και στην σημερινή αυτή ενότητα πιο συγκεκριμένα ακόμα, τα βιωμένα ίχνη από τις πολλαπλές περιηγήσεις και περιπέτειες της ζωγραφικής και της πραγματικότητας του βίου. Σαν τα σημάδια του Κοντρορεβυθούλη, τα ίχνη αυτά συγκροτούν ένα διάγραμμα ή έναν τρόπο ώστε να μη χαθεί κανείς, και πρώτος ο ζωγράφος, μέσα στον κόσμο, για να μπορεί να γυρίσει πίσω, στη θέση που βρισκόταν χωρίς να το ξέρει, και τώρα επιστρέφοντας, φέρνει μαζί του ως μόνο κέρδος πως γνωρίζει πλέον εκεί που βρίσκεται.

Η δουλειά του ζωγράφου —όπως το είχε τόσο ξεκάθαρα εκφράσει ο Ντα Βίντσι στα γραπτά του— συνίσταται, όταν θέλει ή πρέπει να ζωγραφίσει μια εικόνα σε έναν τοίχο, μια τοιχογραφία, να κοιτάξει, πέρα από την εικόνα που έχει στο νου του, και να έρθει όσο πιο προσεκτικά κοντά στον τοίχο τον ίδιο για να ανακαλύψει στην επιφάνεια, τις ρωγμές και τα σημάδια που φέρει επάνω του και πάνω στα οποία θα ζωγραφίσει επικαλύπτοντας τα. Αυτή η θέα πίσω από την επιφάνεια κι αυτό το βλέμμα πέρα από το όριο που αποκαλύπτει, αποτελούν τον πρώτο πίνακα πριν από το ίδιο, το τελικό έργο: είναι το προσχέδιο και το σχέδιο που αναλαμβάνουν τη διάσταση του χώρου και του χρόνου κι επιτρέπουν στο πραγματικό έργο να ολοκληρωθεί. Σαν πίνακας μέσα στον πίνακα, ή σαν πίνακας πέρα από τον ορίζοντα του πίνακα, η πρώτη αυτή εικόνα, καλεί το βλέμμα να συγκεντρωθεί στη βίωση και τη δομή της πραγματικότητας και επιτρέπει να περάσουν, έργο και θεατής μαζί, από το νου στην υλικότητα των πραγμάτων.

Έτσι, η Αλεξάνδρα Ρουσσοπούλου κατάφερε στο διάστημα αυτό του χρόνου που σφράγισε η τρομακτική σιωπή του χώρου, να συσπειρώσει το βλέμμα συγχρόνως με τις τόσες και διαφορετικές κινήσεις του χεριού πάνω στην επιφάνεια, αποκαλύπτοντας μια πολύ αρχαία αίσθηση του κόσμου. Η αίσθηση αυτή μας λέει πως η αληθοφάνεια δεν είναι το απαραίτητο συστατικό του ζωγραφικού έργου, αλλά προηγείται ως αρχή και τελείωση του μαζί, ο βιωμένος χώρο-χρόνος. Η εικόνα, πριν γίνει τοιχογραφία ή τελάρο, υπάρχει ως διάμεση επιφάνεια που σφραγίζει την απόσταση ανάμεσα στο θεατή και το έργο, ανάμεσα στο έργο και τον κόσμο, ως χώρος αλληλεπίδρασης ανάμεσα τους κι ως σύγκλιση τους πέρα από την αίσθηση του τρομερού μπρος στο άπειρο των πιθανοτήτων που ανοίγεται πέρα από τον ορίζοντα.

Ντένης Ζαχαρόπουλος

(Σημείωση για το μεταφραστή, η αγγλική μετάφραση των δυο παραθέσεων που στα ελληνικά έχω μεταφράσει ο ίδιος, αλλά στα αγγλικά υπάρχουν επαρκείς δόκιμες και ικανοποιητικές μεταφράσεις

*“The eternal silence of these infinite spaces frightens me.”  # 206. “Pascal’s Pensées”. Project Gutenberg, 2006 (E.P.Dutton, 1958)

** «Ι always loved this solitary hill, / This hedge as well, which takes so large a share / Of the far-flung horizon from my view».  (trans. Lorna de’ Lucchi 1922).

Διάρκεια: 26 Σεπτεμβρίου- 24 Νοεμβρίου 2020 (διακοπή 10 – 23 Οκτωβρίου για τη διάρκεια του Art Athina Art Walk)