Θεόδωρος Ζαφειρόπουλος | This is my property | Επιμέλεια: Α.Αθανασιάδου

This is my property. Αυτό είναι ιδιοκτησία μου. Μία φράση που φέρει το φορτίο μιας παγιωμένης συνθήκης, αν και στην πραγματικότητα η φύση της δεν είναι παρά εύθραυστη. Αυτή ακριβώς η αμφισημία εξερευνάται στη νέα ενότητα έργων του Θεόδωρου Ζαφειρόπουλου, χρησιμοποιώντας ως εφαλτήριο τα όρια που είτε κατασκευάζονται με κτίσματα και περιφράξεις είτε ορίζονται ως τέτοια πάνω σε ένα χάρτη. Με αυτόν τον τρόπο αντί να αντιμετωπίσει το ζήτημα της ιδιοκτησίας κατά μέτωπο, ο Ζαφειρόπουλος κινείται στα όρια του, καθώς ασχολείται με τα σημεία που διαμορφώνουν το περίγραμμά του εκτός αστικού ιστού.

Οι εικόνες παρουσιάζουν διαφορετικούς τρόπους καθορισμού της ιδιοκτησίας, ατομικής, εθνικής ή και ιστορικής. Απέναντι σε αυτό το ευρύ πρίσμα γίνεται κατανοητό πως η μεταβλητή προς διερεύνηση είναι η έννοια της νομιμοποίησης. Σε ορισμένες περιπτώσεις το ερώτημα είναι ευθύβολο, σε άλλες υπαινικτικό και σε άλλες πάλι μεταφορικό.

Κάθε έργο απεικονίζει ένα ορισμένο σημείο/τόπο. Ο θεατής για να το εντοπίσει και να το ανακαλύψει δεν έχει παρά να ακολουθήσει τις συντεταγμένες του στο google maps, όπως καταγράφονται στους αντίστοιχους τίτλους. Διαδραματίζεται δηλαδή ένα παιχνίδι σε δύο επίπεδα: ανάμεσα στην αναλογική αναπαράσταση του τόπου που προτείνει η ίδια η εικόνα και στη διανυσματική ψηφιακή πληροφορία που παρέχεται από τη δορυφορική της λήψη. Έτσι ανάλογα με την ανάγνωση, ο θεατής κατευθύνεται προς έναν άλλο τόπο, έχοντας κατ’ επέκταση και την αντίστοιχη αισθητική εμπειρία. Με αυτή την κίνηση προκύπτει ότι οι καλαμιές λειτουργούν ως το φυσικό σύνορο στο τριεθνές της Πρέσπας, ο σιδηροδρομικός κόμβος βρίσκεται στην Ειδομένη, η περίφραξη σε αρχαιολογικό χώρο της Πέλλας, το οχυρό καταφύγιο επί καθεστώτος Χότζα, αλλά και η σύγχρονη φαραωνική έπαυλη εντοπίζονται στην Αλβανία, η βραχονησίδα είναι τα Ίμια, ενώ ο μαντρότοιχος, σύνορο του Αγίου Όρους.

Το ζήτημα όμως δεν προσεγγίζεται μόνο διαμέσου της αναπαράστασης της πληροφορίας, αλλά από την ίδια την κατασκευή της εικόνας, η οποία παραμένει συνεπής με το σύνολο του έργου του Ζαφειρόπουλου. Τα έργα κατασκευάζονται χρησιμοποιώντας διαφορετικά οπτικά μέσα (φωτογραφίες ντοκουμέντου, ψηφιακή εκτύπωση UV, ζωγραφική, κολλάζ). Αυτή τη φορά όμως αντί να δημιουργήσει πολλαπλές επιφάνειες, η τεχνική που χρησιμοποιεί συγκεράζει τις ποιότητες των διαφορετικών οπτικών λεξιλογίων και δείχνει τις εντάσεις που βρίσκονται εντός της εικόνας.

Αυτή η πρακτική είναι οργανικά δεμένη με την πρόθεσή του να διαχειριστεί το ζήτημα της ιδιοκτησίας, καθώς του επιτρέπει να εξερευνά και εν τέλει να δείχνει τη μεταβλητότητα του όρου της νομιμοποίησης. Η υλικότητα παίζει εξίσου σημαντικό ρόλο με την εννοιολογική διάσταση των εικόνων, μια και κάθε αισθητική απόφαση παραπέμπει στην πορεία αναστοχασμού που διαγράφεται από τον ίδιο, καθώς συγκροτεί τη σύνθεση. Το φυσικό τοπίο και τα εφήμερα στοιχεία που περιλαμβάνει ζωγραφίζονται και ανακατασκευάζονται, ενώ οι ανθρώπινες κατασκευές αποδίδονται (σε ένα πρώτο επίπεδο τουλάχιστον) με όσο πιο ρεαλιστικό τρόπο γίνεται διαμέσου της φωτογραφίας. Και στη συνέχεια η εικόνα με ένα κυριολεκτικά “χειρωνακτικό Photoshop”, όπως ο ίδιος το έχει χαρακτηρίσει, αλλάζει για μία ακόμη φορά. Αυτές οι πρακτικές είναι που τοποθετούν το έργο του Ζαφειρόπουλου σε μία μετα-φωτογραφική συνθήκη, σε μία στιγμή όπου διεθνώς η εικόνα μέσα σε αυτό τον οπτικό κορεσμό αποτελεί περισσότερο από ποτέ πεδίο πειραματισμού, εργαλείο επανα-οικειοποίησης. Ο θεατής βρίσκεται αντιμέτωπος με μία υβριδική αναπαράσταση που αμφισβητεί τους γνωστούς κανόνες κατηγοριοποίησης και πρόσληψης. Σε αυτό το πλαίσιο «γυμνή» από την εφαρμογή ενός πλαισίου θέασης, (όπως άλλωστε στέκεται και ακαδράριστη στο χώρο) η εικόνα απαιτεί από το θεατή προσοχή και χρόνο προτάσσοντας την ανάγκη μιας παύσης.

Άλλωστε, η φράση this is my property διατυπώνεται με την ίδια σιγουριά πάντοτε και από τις δύο πλευρές, οδηγώντας τις περισσότερες φορές σε μία αδιέξοδη κλιμάκωση, όπως δείχνει και το βίντεο που μπορεί να διαβαστεί ως η αρχή ή και το τέλος της έκθεσης. Μία άυλη εικόνα έρχεται σε αντιπαραβολή με τη διαστρωματωμένη υλικότητα των υπολοίπων για να δείξει μέσα από μία αδιάκριτη σχεδόν κίνηση στο νερό ενός βάλτου τις υποδόριες εντάσεις των έργων, τις λεπτές αποχρώσεις που μετακινούν το αντιληπτικό μας πεδίο. Το ερώτημα στρέφεται προς εμάς και αναρωτιόμαστε τι τελικά μας ανήκει.
Αλεξάνδρα Αθανασιάδου

Θεόδωρος Ζαφειρόπουλος
Γεννήθηκε το 1978. Αποφοίτησε με άριστα από το τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών της Σχολής Καλών Τεχνών Α.Π.Θ. (1998-2003). Συμμετείχε στο πρόγραμμα Erasmus με υποτροφία του Ι.Κ.Υ στο Universidad de Barcelona, Βαρκελώνη – Ισπανία. (2000-2001). Αποφοίτησε με άριστα από το Μεταπτυχιακό Εικαστικών Τεχνών της ΑΣΚΤ (2004-2006). Αποφοίτησε με άριστα και τιμήθηκε με το Paula Rhodes Μemorial Award από το MFA του School of Visual Arts, Nέα Υόρκη-ΗΠΑ με υποτροφίες από τα Ιδρύματα Fulbright, Gerondelis και Αλέξανδρος Ωνάσης (2007-2009). Συμμετείχε στο Skowhegan School of Painting and Sculpture (2009). Είναι Διδάκτορας του Τμήματος Αρχιτεκτόνων στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Από το 2001 έχει πραγματοποιήσει 8 ατομικές εκθέσεις και έχει συμμετάσχει σε περισσότερες από 100 διεθνείς ομαδικές εκθέσεις, residencies και project στην Ελλάδα και εξωτερικό. Έχει αποσπάσει επαίνους και αναθέσεις παραγωγής έργων σε δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους, σε Ιδρύματα και Ινστιτούτα όπως το Morton Arboretum στο Lisle Illinois των ΗΠΑ, το Μουσείο Πολιτικής Αεροπορίας στην Αθήνα, την εταιρία Miltech Hellas κ.ά. Έργα του βρίσκονται σε πολλές δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα, Ελβετία, Λονδίνο και ΗΠΑ. Άρθρα, κριτικές και παρουσιάσεις του έργου του έχουν δημοσιευτεί σε δεκάδες ελληνικά, διεθνή και διαδικτυακά μέσα. Το 2013 ήταν resident artist στο Flux Factory στην Νέα Υόρκη και στο USF residency program στο Μπέργκεν της Νορβηγίας. Το 2013 εκπροσώπησε την Ελλάδα στην 16η Μπιενάλε Νέων Καλλιτεχνών της Ευρώπης και της Μεσογείου με τίτλο “Errors Allowed” στην Ανκόνα της Ιταλίας. Το 2014 συμμετείχε με ανάθεση στη Biennale Φωτογραφίας (Photobiennale) του Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης. Το 2017 ήταν προσκεκλημένος στη Biennale Νέων Καλλιτεχνών στα Τίρανα της Αλβανίας. Το 2017 εκλέχτηκε Επίκουρος καθηγητής στο Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων- Μηχανικών.